ยอ

ยอ
Indian Mulberry

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Morinda citrifolia Linn.

ชื่ออื่น : มะตาเสือ , ยอบ้าน

ลักษณะ
ไม้ยืนต้น สูง 2-6 เมตร ใบใหญ่หนาแข็ง ขนาดใบหูกวาง สีเขียวสดเป็นมัน มีดอกเล็กสีขาวติดเป็นกระจุกคล้ายดอกมะละกอ ผลกลมยาวรี ขนาดและลักษณะคล้ายฟองไข่เป็ด แต่มีตาเป็นปุ่มๆ รอบผล สีเขียวสด พอสุกเปลี่ยนเป็นสีขาวนวล อ่อนนุ่ม มีกลิ่นฉุนมาก

สรรพคุณเด่น
 บำรุงเลือดลม ลดความดันโลหิตสูง ขับลม ช่วยย่อยอาหาร แก้อาเจียน ยอ  เป็นสมุนไพรไทยพื้นบ้านที่คนไทยทั่วทุกภาครู้จัก และ บริโภคเป็นอาหารมานาน ทั้งในส่วนของใบ และ ผล  ผลยอมีวิตามินซีสูง  สารโพลีแซคคาไรด์ที่ได้จากน้ำตาลในผลลูกยอจะออกฤทธิ์ต้านมะเร็งโดยผ่านระบบภูมิคุ้มกัน และ สารโปรเซโรนีน จะกระตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดขาวให้มีประสิทธิภาพ, ลดอาการภูมิแพ้, ช่วยให้การทำงานของเซลล์ในร่างกายเป็นปกติ    ยอ  มีรสเผ็ดร้อน  ในทางยาใช้เป็นยาระบาย, ช่วยในการขับลมในลำไส้, แก้คลื่นเหียนอาเจียน, ช่วยย่อยอาหาร  จึงนิยมนำมาใช้ทำยารักษาโรคท้องอืดท้องเฟ้อ    ยอ  ก็เป็นยาชั้นยอดในการขับลม, เป็นยาอายุวัฒนะ, ช่วยบำรุงธาตุ, ระบายท้อง  ผู้หญิงควรกินลูกยอที่แก่จัดเพื่อบำรุงเลือดลม, ปวดท้องประจำเดือน, รักษาอาการประจำเดือนมาไม่ปกติ  คนโบราณเชื่อว่าถ้าเลือดลมดีผิวพรรณก็จะเปล่งปลั่ง, สดใส, ไม่เป็นสิวฝ้า  ยอ  จึงเป็นสมุนไพรที่เป็นยาอายุวัฒนะของสังคมไทย  เพราะนอกจากจะมีคุณค่าทางอาหารสูงแล้ว ยังเป็นปัจจัยที่จะทำให้ร่างกายเป็นปกติ โดยไม่เสียสมดุล

วิธีใช้ในครัวเรือน
นำลูกยอสุกงอมจิ้มเกลือกับน้ำตาลกินหรือเอาลูกยอมาทำส้มตำกิน หรือฝานผลยอแก่เป็นแว่นตากแดดให้แห้ง บดเป็นผงละลายน้ำร้อนดื่มครั้งละ 2 ช้อนชา

สภาพแวดล้อม
ยอ เป็นไม้ที่ขึ้นทั่วไปตามป่า คนโบราณนิยมปลูกคู่บ้านถือเอาชื่อเป็นเคล็ด ขึ้นได้ดีในดินแทบทุกชนิด แต่จะเจริญเติบโตดีถ้ามีความชุ่มชื้นพอสมควร

ปลูก / ดูแล
ยอเป็นพืชที่ขึ้นง่าย ไม่ต้องเตรียมดินเป็นพิเศษ ปลูกโดยใช้ต้นกล้าหรือหยอดเมล็ดตรงที่ปลูกเลยก็ได้ ควรปลูกตอนต้นฝน ขณะที่ดินพอมีความชุ่มชื้น ปล่อยให้เมล็ดงอกเอง โดยไม่ต้องดูแล หากฝนทิ้งช่วง ก็รดน้ำเป็นครั้งคราว เพื่อให้เมล็ดงอกเร็วขึ้น

การเพาะเมล็ดก่อนย้ายปลูก จะทำได้ในดินทั่วไปหรือเพาะในแกลบก็ได้ ใช้เวลาประมาณ 1-2 เดือน เมล็ดจึงจะงอกออกราก เมื่อกล้าสูงประมาณ 30 ซม. หรืออายุได้ 2-3 เดือน ก็ย้ายไปปลูกในที่ที่ต้องการ จะปลูกแซมกับไม้ผลก็ได้ เช่น ปลูกระหว่างแถวส้ม เป็นต้น

เก็บเกี่ยว
ยอเริ่มติดลูกตั้งแต่ต้นยังเล็ก ๆ แค่อายุ 6 เดือน ก็เริ่มออกดอกแล้ว ให้เก็บผลห่ามหรือเริ่มแก่ สังเกตจากผลเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ตาลูกยอจะห่างๆ กัน ถ้าปล่อยให้ผลสุกจะเละเกินไปก

แปรรูป
นำลูกยอมาล้างน้ำสะอาด 2-3 ครั้ง สะเด็ดน้ำให้แห้ง แล้วใช้มีคมๆ นำมาหั่นบางๆ ตามขวาง เสร็จแล้วนำมาใส่กระจาดหรือภาชนะโปร่งๆ ตากแดดจัดสัก 3 วัน ควรหมั่นพลิกไปมาบ่อยๆ และระวังลูกยอจะขึ้นรา เมื่อแห้งสนิทดีแล้วจึงนำมาบรรจุใส่ภาชนะ