เถาตดหมา

เถาตดหมา

ชื่ออื่น ๆ : เถาตดหมา (กาญจนบุรี) เครือตดหมา(อีสาน),ย่านตดหมา(ใต้),ตดหมูตดหมา

ชื่อสามัญ : -

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Merremia tridentata (Linn.) Hall.f.

วงศ์ : CONVLIVULACEAE

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้น : เป็นพรรณไม้เถาที่มีเนื้ออ่อน ชอบเลื้อยตามพื้นดิน มีลำต้นเล็ก และเรียว เถานั้นมี ความยาวประมาณ 60-200 ซม.

ใบ : จะมีความกว้างประมาณ 1.5-15 มม. และยาวประมาณ 28-80 มม. ลักษณะใบจะเป็นรูปขอบขนานแคบ ตรงปลายใบของมันจะสอบแหลมและจะมีติ่งสั้น ขอบใบจักเป็นซี่ฟันค่อนข้างจะโอบลำต้น ขอบใบเหนือโคนใบจะเรียบ หรือจะเป็นคลื่น ส่วนโคนใบนั้นจะกางออกคล้ายติ่งหู

ดอก : จะออกเป็นช่อตามง่ามใบ ก้านดอกจะมีความยาวเท่ากับกลีบรองกลีบดอก หรืออาจจะ ยาวกว่าก็ได้ ผิวเกลี้ยง และก้านช่อดอกนั้นจะมีความยาวประมาณ 1-8 ซม. มีลักษณะเล็กเรียว ผิวเกลี้ยง หรือมีขนนุ่มใกล้ ๆ กับโคน ส่วนกลีบดอกจะเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย มีความยาวประมาณ 12-20 มม. จะมีขนเกลี้ยง และกลีบดอกจะเป็นสีเหลืองอ่อน หรือขาว

เกสร : ก้านเกสรตัวผู้จะมีความยาว และมีขนกระจายที่โคน ส่วนรังไข่จะมีผิวเกลี้ยง

เมล็ด (ผล) : ผลแห้งจะมีลักษณะกลม หรือเป็นรูปไข่จะมีอยู่ประมาณ 4 หลืบ เปลือกนั้นคล้าย กระดาษ ผิวเกลี้ยง ส่วนเมล็ดจะมี 4 เมล็ด หรืออาจจะมีน้อยกว่านี้ เมล็ดจะเป็นสีดำ หรือสีเทาแก่ ผิวเกลี้ยง

การขยายพันธุ์ : โดยการใช้เมล็ด

ส่วนที่ใช้ : ใบ และราก ใช้เป็นยา

สรรพคุณทางสมุนไพร

ทั้ง เถา นำ มาต้มดื่มแก้พิษไข้ ขับปัสสาวะ ถอนพิษต่าง ๆ รวมทั้งแก้ท้องเสีย ซึ่งสรรพคุณแก้ท้องเสียมีการวิจัยทางวิทยาศาสตร์พบว่าสารสกัดจากตดหมา สามารถแก้อาการท้องเสียได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ใบ ใช้แก้ปวดฟัน แก้รำมะนาด แก้การปวดแสบปวดร้อนที่ผิวหนัง โดยใช้ตำพอก

แก้อาการปัสสาวะขัด โดยนำใบมาต้มแล้วนำมาตำให้แหลก จากนั้นนำไปโปะลงบนท้องทำให้สามารถขับปัสสาวะออกมาได้ นอกจากนี้ใบเมื่อนำมาต้มดื่มสามารถขับนิ่วออกจากกระเพาะปัสสาวะได้ด้วย และน้ำต้มจากใบ เมื่อนำมาเช็ดตัวจะทำให้ไข้ลดหรือนำผ้าสะอาดมาชุบน้ำต้มจากใบวางไว้บนศีรษะ ช่วยในการลดไข้ได้อย่างดี นอกจากนี้น้ำต้มจากใบยังใช้เป็นน้ำอาบ

ราก ใช้ฝนหยอดตาแก้ตาฟาง ถ้าต้มดื่มทำให้อาเจียน ผลแก้ปวดฟัน