ไมยราบ

ไมยราบ

ชื่อวิทยาศาสตร์ Mimosa pudica L. hispida brenan
ชื่อสามัญ sensitive plant, sleeping grass, shameplant
ชื่อวงศ์ Fabaceae
ชื่ออื่น กระทืบยอด กะหงับ ก้านของ นาหมื่อม้ะ  ระงับ หงับพระพาย หญ้าจิบยอบ หญ้าปันยอด หนามหญ้าราบ หญ้างับ  หนามงับ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไมยราบ เป็นไม้พุ่มหรือไม้ล้มลุกฤดูเดียว หรือหลายฤดู พบขึ้นได้ทั่วไปในที่รกร้างว่างเปล่า มีลำต้นทอดเลื้อยไปตามพื้นดินได้ยาวถึง 1 ม. มีหนามห่าง ๆ ขึ้นตามลำต้น หนามปลายโค้งเล็กน้อย มีสีดำ โคนหนามกว้าง  3-5 มม. ยาว 2-3 มม. ลำต้นมีสีเขียวแกมม่วง หรือสีม่วงแดง ลำต้นอ่อนมีขนใบส่วนก้านใบและใบย่อยจะหุบเมื่อสัมผัสต้อง   
ใบ ใบประกอบ ก้านใบรวมrachis ยาว 1.5-4 ซม. เรียงตัวแบบสลับ โคนก้านใบมีหูใบ2 อัน รูปรีหรือรูปไข่ปลาย ฐานตัด ขอบมีขน กว้าง 1-2 มม. ยาว 3-5 มม.  เกิดเป็นคู่แบบตรงข้ามกัน จำนวน 1-2 คู่ ก้านใบรวม ยาว 1.5-5 ซม. มีขนปกคลุม ใบย่อยเรียงตัวแบบ ตรงข้าม จำนวน 8-16 คู่ ใบย่อยว่องไวต่อ การสัมผัส ก้านใบย่อยยาว 0.2-0.5 มม. ใบย่อยรูปขอบขนาน โคนใบปลายใบเป็นติ่งแหลมหรือมน ขอบใบ และผิวท้องใบมีขนปกคลุม ผิวหลังใบเรียบ ใบกว้าง 1-2 มม. ยาว 3-13 มม.
ดอก ดอกช่อ เกิดที่ซอกใบ ก้านช่อดอกยาว 3-5 ซม. ก้านมีขนปกคลุม เส้นผ่าศูนย์กลางดอกบานทั้งช่อ 13-18 มม. ดอกย่อยมี กลีบเลี้ยง 5 กลีบติดกันเป็นรูปถ้วย ยาวประมาณ 0.1-0.2 มม. สี เขียว กลีบดอก 5 กลีบ สีชมพูหรือชมพูแกมม่วง ติดกันเป็นหลอดสั้นๆปลายแยกเป็น 5 แฉก กลีบดอกยาว 4-6 มม. เกสรเพศผู้ 4 อัน แยกกัน ก้านชูอับเรณูสีชมพู คดงอไปมา ยาว 3-5 มม. อับเรณูสีเหลือง เกสรเพศเมีย 1 อัน รังไข่ สีเขียวลักษณะแบน ก้านเกสรเพสเมียสีชมพูขาว ยาว 4-5 มม. ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่มเล็กๆ
ผลและเมล็ด ผลแห้ง แบนและมีรอยคอดตามจำนวนเมล็ด กว้าง3-4 มม. ยาว 10-15 มม. มีขนปก คลุมโดยเฉพาะที่สันขอบผล เมล็ดแบนเป็นสันนูนตรงกลาง จำนวนประมาณ 2-5 เมล็ดต่อผล ผลหักตามรอยคอด

สรรคุณทางสมุนไพร
ราก แก้ไอ ขับเสมหะ แก้หลอดลมอักเสบเรื้อรัง แก้ระบบการย่อยอาหารของเด็กไม่ดี บำรุงกระเพาะอาหาร ทำให้ตาสว่าง ระงับประสาท แก้บิด ขับปัสสาวะ รักษาโรคปวดเวลามีประจำเดือน ถ้าไข้ขนาดสูงมากๆจะเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน แก้ริดสีดวงทวาร
รสขมเล็กน้อย ฝาด ปวดข้อ กระเพาะอาหารอักเสบ บำรุงกระเพาะอาหาร ระงับประสาท

ต้น ขับปัสสาวะ แก้ไตพิการ แก้ทางเดินปัสสาวะอักเสบ ขับระดูขาว ขับโลหิต
ใบ แก้เริม งูสวัด โรคพุพอง ไฟลามป่า
ทั้งต้น ขับปัสสาวะแก้ไตพิการ แก้ทางเดินปัสสาวะอักเสบ ขับระดูขาว แก้ไข้ออกหัด แก้นอนไม่หลับ แก้กระเพาะอาหารอักเสบ สงบประสาท แก้ลำไส้อักเสบ แก้เด็กเป็นตานขโมย แก้ผื่นคัน แก้ตาบวมเจ็บ แก้แผลฝี ผื่นคันและออกหัด