ดีปลี

ดีปลี

     ชื่อวิทยาศาสตร์ :Piper retrofractum Vahl

     ชื่ออื่น : ดีปลีเชือก ประดงข้อ พิษพญาไฟ ปานนุ ปิ๊กฮวด (จีนแต้จิ๋ว)

ลักษณะ

ดีปลีเป็นพืชในวงศ์ Piperaceae เป็นไม้เถาเลื้อย เหมือนพริกไทย มีรากฝอยออกตามข้อเพื่อใช้ยึดเกาะ ลำต้นเป็นข้อสั้น ๆ  ใบออกเรียบสลับกันตามข้อ ปลายใบแหลม โคนใบมน ดอกเป็นช่อทรงกระบอกยาวประมาณ 1 – 2 นิ้ว ดอกจะออกที่ยอดหรือง่ามใบ เมื่ออ่อนสีเขียว เมื่อแก่จะมีสีส้ม หรือแดงอ่อน

สรรพคุณเด่น
แก้ไอ แก้ท้องอืด

วิธีใช้ในครัวเรือน
เอาลูกดีปลี 20 ลูก ต้มกับน้ำ 2 แก้ว ดื่มวันละ 2 ครั้งๆ ละ 1แก้ว ก่อนอาหารเช้า-เย็น

สภาพแวดล้อม
ดีปลี เป็นพืชพื้นเมืองของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ชอบสภาพน้ำฝนสม่ำเสมอ แต่ทนแล้งได้ดี ชอบดินที่ระบายน้ำได้ดี น้ำแฉะขังจะตายหมด เติบโตได้ดีทั้งในที่แดดจัดและแดดรำไร เหมาะจะปลูกในสวนไม้ผล เป็นไม้เลื้อยแต่ไม่พัน มีตีนจับเกาะไม้ใหญ่หรือพืชหลักขึ้นไป ชอบต้นไม้ที่มีเปลือกหรือผิวขรุขระ สมัยก่อนชาวบ้านนิยมปลูกขึ้นต้นมะพร้าว แต่เก็บเกี่ยวไม่สะดวก

ปลูก / ดูแล
ดีปลี ต้องเตรียมหลักให้เลื้อยพันตั้งแต่ปลูก หลักควรมีความสูง 1.50 เมตร ถ้าสูงเกินไปจะเก็บเกี่ยวยาก จะใช้เสาปูนก็ได้แต่ดีปลีจะไม่ค่อยเกาะในระยะแรกเนื่องจากเสาปูนร้อน และไต่พันยากกว่าขึ้นต้นไม้ ถ้าจะใช้ต้นไม้บางชนิดเป็นหลักก็มีต้นทองหลางที่เหมาะมาก เนื่องจากทองหลางโตเร็วตัดยอดตัดกิ่งบังคับความสูงได้ วิธีใช้ ให้นำต้นทองหลางมาปลูกลงไปก่อน พอต้นทองหลางโตเป็นร่มแล้ว ก็เอาดีปลีมาปลูกที่โคน เมื่อทองหลางแตกยอดก็ตัดยอดไม่ให้สูงไปกว่านั้น

ดีปลี จะเอายอดหรือไหลมาชำก็ได้ แต่นิยมใช้ยอดมากกว่าเพราะให้ผลผลิตได้เลย ถ้าใช้ไหลปลูกใช้เวลาหลายปีกว่าจะออกดอก ยอดที่จะนำมาชำให้ใช้ยอดกระโดงหรือยอดที่แยกออกด้านข้าง ตัดต่ำกว่ายอดลงมา 5 ข้อแล้วเอาดินเหนียวหุ้ม 2 ข้อล่าง เพื่อเพิ่มความชื่นให้แตกรากเร็วขึ้นไม่เช่นนั้นจะเหี่ยวเฉา จากนั้นจึงนำยอดไปชำลงในถุงจนกระทั่งแตกรากแล้วจึงนำไปปลูกที่โคนเสาหรือต้น ทองหลาง อาจต้องใช้ลวดหรือเชือกมามัดหลวมๆ ในระยะแรก

คอยรักษาความชุ่มชื้นในดินให้สม่ำเสมอในระยะแรก อย่าให้น้ำท่วมขัง เมื่อต้นแข็งแรงจะออกรากมาช่วยเกาะหลัก ถ้าปลูกกับเสาก็ตัดเชือกออกได้ ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักคลุกดินรอบโคนต้นจะช่วยให้แข็งแรงและเติบโตดี

เก็บเกี่ยว
ถ้าดินมีความชุ่มชื้นได้น้ำตลอดปี ไม่แฉะเกินไป จะออกดอกได้ผลทั้งปี หน้าฝนผลจะดกแต่การตากให้แห้งทำได้ลำบาก หน้าแล้งผลผลิตลดลง แต่เก็บเกี่ยวตากแห้งได้สวยกว่า ส่วนที่เก็บเกี่ยวคือ ผล จะเก็บเมื่อผลกลางอ่อนกลางแก่ คือเริ่มมีสีแดงเรื่อๆ ปนเขียว เป็นระยะที่ดีปลีมีกลิ่นฉุนจัดที่สุด ถ้ารอให้สุกแดงจะเละเกินไป

ข้อควรระวังในการบริโภค ดีปลีมีรสชาติเผ็ดร้อน หากบริโภคมากจะทำให้ร้อนท้อง กระเพาะอักเสบ ทำให้แสบทวารหนักเวลาถ่ายอุจจาระ คอแห้ง คนเป็นโรคกระเพาะ ร้อนในคอและมีไข้ ไม่ควรบริโภค